Duyu Bütünleme ve Temkinli Çocuklar

Çocukların birçoğu dışa dönük bir yapıya sahiptir. Doğumdan itibaren büyüdükleri çevrede ne olup bittiğini merak eder, yeni insanlara, yeni yerlere ilgi duyarlar.

Doğası gereği yeni gördüğü bir oyuncağı hemen keşfetmek isterler. Bazen korkusuz olup yeni durumlara kendilerini sokabilirler. Üzüldükleri bir durum olduğunda hayal kırıklığına uğramış olsalar dahi, bir süre sonra rahatlayıp günlük hayatının içindeki durumlara devam edebilirler.

Bazı çocuklar bunların aksine daha temkinlidir. Yeni insanlara, yeni yerlere, yeni durumlara ve olaylara mesafeli yaklaşırlar. Bir durum onları üzdüğünde fazla hayal kırıklığına uğrayıp, toparlanmaları daha fazla zaman alabilir.

Temkinli Çocuğun Yaşadıkları Mizacından mı Kaynaklıdır?

Haydi gelin birlikte bir bakalım.

Üye olun çocuk gelişiminde size rehberlik edelim!

Doğumdan itibaren çocuğunuzun gelişimine göre günlük eğitim planı

Uzmanların hazırladığı 2.500’den fazla eğitici oyun

Uzmanlarla seminerler

Uzmanlara danışma

Üye Ol

Merkezi sinir sistem, yani beyin ve omurilik çevreden gelen bilgileri kaydetme, işlemleme, yorumlama ve yanıt verme şeklinde bir takım gibi çalışır.

Bu karmaşık ağ düzeni her birey için biyolojik olarak farklıdır. Yani dış dünyayı algılayıp, yorumlayıp, anlamlandırmamız birbirimizden farklıdır. Bu farklılıklar kişinin öğrenmesini ve yaşam içindeki davranışlarını belirleyen en önemli faktörlerden biridir.

Dr. Ergoterapist A. Jean Ayres, PhD,  SPD′yi yani Duyusal İşlemleme Bozukluğunu, beynin belirli bölümlerinin duyusal bilgileri doğru yorumlamak için gereken bilgileri almasını engelleyen nörolojik bir "trafik sıkışıklığına" benzetmiştir. Duyusal işlemleme bozukluğu olan bir çocuk , vücudunun içinden ve dış dünyadan aldığı bilgileri işlemekte, buna göre hareket etmekte ve günlük görevlerini yaparken zorluklar yaşayabilir .

Peki bu sorunlar günlük hayatta nerede ve ne şekilde karşımıza çıkar? Gelin birlikte bakalım.

Fiziksel Ortamlarda Temkinli Çocukların Yaşadıkları

• Temkinli çocuklar park gibi fiziksel ortamlarda tehlikelere karşı son derece hassas olabilir.
• Fiziksel aktivitelerde risk almaktan hoşlanmayıp düşmekten çok korkabilirler.
• Yeni aktiviteleri denemekten çekinirler .
• Yüksek yerlerde yürümek, tırmanmak, kaydıraktan kaymak, hızlı oyuncaklara binmek, baş aşağı olmak, sallanmak, asansöre binmek, merdiven çıkmak onun için son derece korkutucu olabilir.

Yeni Durumlarda Temkinli Çocukların Yaşadıkları

• Anaokulu, akraba ziyareti, oyun yeri, doktor kontrolü, yeni bir etkinlik vs. gibi ilk defa girdiği ortamlarda gergin ve huzursuz olabilir.
• Hemen annesinin yanına gidip bir an olsun yanından ayırmayabilir.
• Katılım göstermeyebilir.

Çok Uyaranlı Ortamlarda Temkinli Çocukların Yaşadıkları

• Görsel, işitsel veya birçok duyunun bir arada olduğu gürültülü ve kalabalık doğum günleri, Avm, okul vs. gibi ortamlarda huzursuz olabilirler.
• Bu tür yerlere girmek istemeyebilir, ağlayabilir, tantrum yaşayabilir, hemen eve gitmek isteyebilir.

İletişime Geçerken Temkinli Çocukların Yaşadıkları

• Akranı ile ilk iletişime geçen taraf olmak istemeyebilir.
• Hatta dışarıdan ’utangaç, çekimser’ görünebilir.
• Akranı ile aktiviteye katılmaktansa onu izlemeyi tercih edebilir.
• Güvenli ortamda konuşuyor ve iletişim kurabiliyorken, ilk defa gördüğü yabancı bir kişiden korkabilir ve iletişimi reddedebilir.
• Her zaman annesine yapışık olmak isteyebilir.

Temkinli Çocukların Uykuda Yaşadıkları

• Uykuya geçmekte zorlanabilir. Uykudan sık veya kötü rüyalar ile uyanabilir.

Temkinli Çocukların Ebeveynleri Neler Yapabilir?

• Çocuğunuzun önce güvenliğini sağlayın. Çocuğunuzun denge ve kaba motor beceriler ile ilgili problemleri de olabilir . Bu yüzden önce güvenliğini sağladığınızdan emin olun.
• Aşamalı olarak oyun oynamayı hayatınıza katın.
• Evde oynadığınız fiziksel oyunları aşamalandırın. Örneğin; yerde duran bir çarşafın içine önce uzanmasını ve biraz vakit geçirmesine teşvik edin. Sonra hafif kaldırarak sallayın, sonra biraz daha yüksekliği arttırın.
• Uyaranları daha yavaş ve ritmik vererek sakinleşmesini sağlayın. Böylece kaygı duyduğu o duruma daha hızlı alışacaktır.
• Park gibi ortamlarda kendi hızını kendisinin kontrol etmesine izin verin. Örneğin; hangi hızda sallanacağını kendi seçebilir.
• Evde sağlam bir kutu veya sepet var ise, ucuna ip bağlayarak yavaş bir hızda ‘otobüs kalkıyor’ oyunu oynayın. Otobüsün şoförünün o olduğunu, hızını onun seçmesini isteyin. ‘Nasıl sürüyorum sence, yeterince iyi miyim? ‘diye sorarak feedback bekleyin.
• Salınım gereken aktivitelerde ‘Yavaş mı sallanmak istersin, hızlı mı?’ diye seçenek sunun.
• Kaygı duyduğu ve korktuğu görsel veya işitsel bir oyuncak olursa, bazen üzerine giderek problemi çözemeyebilirsiniz. ‘Sanırım biraz rahatsız oldun, anladım. O halde belki daha sonra deneriz’ diyerek rahatlamasını sağlayın. Hazır hissettiğinde tekrar deneyin.
• Zorlandığı veya katılım göstermediği anlarda öfkelenmek yerine, ses tonunuzu düşürün. Sarılarak verdiğiniz propripceptive ve taktil uyaran ile sakin kalmasını destekleyin.
• Yoğun uyaranlı ve zor baş ettiği ortamlara girmeden önce bilgi verin .
• İlk defa gideceği ortamlara daha kolay alışması için hikayeler anlatın.
• Duyusal yüklü ortamlarda sevdiği bir oyuncağı yanına almasına teşvik edin.
• ‘İstersen sadece 1 kez deneyip, inelim’ gibi sınırlandırıcı sayılar ile rahatlamasını sağlayın.
• Stres yüklü ise ve rahatlamaya ihtiyacı olduğunu hissederseniz , yapabiliyorsa güvenli yiyecekler yemesini veya sakız çiğnemesine teşvik edin.
• Sabırlı ve kararlı olun. İlk reddetmesinde hemen vazgeçmeyin .
• Anlayışlı olun. Bu durumların Duyusal işlemleme zorluğundan kaynaklandığını kendinize hatırlatın.
• Ev ortamındaki stratejileri deneyip bir sonuca varamıyorsanız uzmanlara danışmaktan çekinmeyin. Bu alanda Duyusal işlemleme zorluğu ile çalışan Ergoterapistler veya Duyu bütünleme bozukluğu eğitimini tamamlamış Fizyoterapistlerle iletişime geçin.

Bu gibi Duyusal İşlemleme bozuklukları tedavi edilmezse denge problemleri, sakarlık, davranış sorunları, kaygı, depresyon, okul başarısızlığı, sosyal iletişim problemleri ve diğer etkiler ortaya çıkabilir.