ÇOCUKLARDA HARF SÖYLEYEMEME SORUNU

Artikülasyon bozuklukları çocukların hem sosyal, hem duygusal hem de akademik gelişimlerine olumsuz etkilerde bulunabilir.

Artikülasyon Bozukluğu Nedir?

Konuşma seslerinin yanlış üretilmesi sonucu konuşma anlaşılırlığının bozulması anlamına gelen artikülasyon bozukluğu okul öncesi ve okul çağı çocuklarda sıkça görülmektedir.

Artikülasyon bozukluklarına örnek olarak /s/ sesini dilini dişlerinin arasına koyarak söyleme veya /r/ sesini söyleyemeyerek onun yerine /ğ/ veya /y/ söyleme verilebilir.

Artikülasyon bozuklukları işitme kaybı, damak yüksekliği, yarık dudak-damak, dil bağı, çene yapısındaki bozukluklar ve ortodontik problemler gibi yapısal sebeplerle olabilir. Yalnızca konuşma organlarının yanlış alışkanlıklarına bağlı olarak sesin yanlış yerleşmesi sonucu ya da saptanabilen herhangi bir neden olmaksızın da oluşabilir.

Üye olun çocuk gelişiminde size rehberlik edelim!

Doğumdan itibaren çocuğunuzun gelişimine göre günlük eğitim planı

Uzmanların hazırladığı 2.500’den fazla eğitici oyun

Uzmanlarla seminerler

Uzmanlara danışma

Üye Ol

Artikülasyon Bozukluğu Nasıl Değerlendirilir?

Artikülasyon terapisinde öncelikle standart testler ile söylenemeyen sesler tespit edilir. Daha sonra bu seslerin söylenmesine engel olan yapısal bir neden olup olmadığına bakmak için dil, dudak, damak ve diş yapılarının incelendiği oral-motor değerlendirme yapılır. Bu değerlendirmelerde dikkat çeken bir durum varsa aile kulak burun boğaz doktoru, ortodontist, odyolog vb. gerekli uzmanlara yönlendirilir. Daha sonra ses edinim sırasına göre önce gelişmesi gereken veya çocuğun daha kolay söyleyebileceği seslerden başlayarak terapi programı hazırlanır ve uygulanmaya başlanır.

Artikülasyon Bozukluğunun Çocuklar Üzerinde Ne Gibi Olumsuz Etkileri Olur?

Artikülasyon bozuklukları çocukların hem sosyal, hem duygusal hem de akademik gelişimlerine olumsuz etkilerde bulunabilir. Konuşma bozukluğu olan çocuklar söyledikleri başkaları tarafından anlaşılmadığı zaman konuşmaktan ve iletişim kurmaktan kaçınabilirler, kendilerine olan güvenleri azalabilir veya kendilerini ifade etmeye çalışırken hırçın tepkiler verebilirler. Anlaşılamadıkları için arkadaşları tarafından tercih edilmeyebilirler veya onlardan olumsuz geri bildirimler alabilirler. Okul döneminde seslerin arasındaki farkları algılamakta zorluk yaşayabilirler, okumayı öğrenmekte zorluk yaşayabilirler veya kendi söyledikleri gibi yanlış yazarak imla hataları yapabilirler.

Artikülasyon Bozukluğu İçin Ne Zaman Bir Uzmana Başvurulmalıdır?

Sesler belli bir sırayla edinilir. Bu gelişim bazı çocuklarda çok hızlı bir şekilde bazılarında ise daha geniş zaman diliminde olur. Bazı durumlarda beklenmesinde bir sakınca yokken bazı durumlarda müdahale edilmesi gerekebilir. Bazı hata işlemleri belirli yaş aralıklarında normal kabul edilebilirken bazıları belirli bir yaştan itibaren normalden sapma olarak değerlendirilir. Çocuğun konuşma özelliklerinin problem olarak kabul edilmesine ve gerekli önlemlerin zamanında alınmasına ise yapılan değerlendirme sonrasında karar verilebilir. Sorunun erken dönemde ele alınması hem yanlış üretimlerin iyice yerleşmesini engellemeye hem de sorunun çocuk üzerindeki olumsuz etkilerini azaltmaya yardımcı olur. Genel olarak bir zaman vermek gerekirse şöyle düşünülebilir:

Normal gelişen bir çocuğun 2 yaş civarı konuşmalarının yaklaşık %50’sinin ailesi dışındaki kişiler tarafından anlaşılıyor olması beklenir. 3 yaşına doğru bu yüzdenin %75’e, 4 yaş civarı ise %100 yaklaşması gerekir. 4 yaşına geldiği halde konuşma anlaşılırlığında hala bozukluk olan çocuklarda bir sorunun varlığından, konuşma bozukluğu olduğundan söz edilebilir. Bir istisna olarak en son edinilen seslerden biri olan /r/ sesi için 6 yaşına kadar beklenebilir. /r/ sesi bu yaşlara doğru kendiliğinden üretilmeye başlanabilir.

Eğer aileler çocuklarının konuşmasını yaşıtlarından farklı buluyorsa beklenmeden bir dil ve konuşma terapistinden danışmanlık almalıdır. Değerlendirme sonrasında çocuğun durumuna özgü yaklaşımlarla nasıl ve ne zaman hareket edileceği konusunda dil ve konuşma terapistleri gerekli önerilerde bulunur.

Aileler Artikülasyon Bozukluğu Olan Çocuklarına Nasıl Yardımcı Olabilir?

● Artikülasyon hataları yapan çocuğun taklidi yapılmamalıdır ve yanlış söylenen kelimeler çocuğun arkasından yanlış olarak tekrarlanmamalıdır.

● Doğru model olmak önemlidir.

● Ardından doğru ses vurgulanarak tekrarlanmalıdır ve doğru sesi duymasına yardımcı olunmalıdır.

● Terapi alınmaya başlanmışsa bu süreçte dil ve konuşma terapisti ile işbirliğine girilmeli, seanslar düzenli olarak takip edilmeli ve verilen ödevler tekrar edilerek çalışmaların pekiştirilmesine yardımcı olunmalıdır.