Çocuklarda Ses Bozukluğu Nedenleri ve Tedavisi

Çocuk gelişimi sürecinde konuşmayı öğrenirken bazı sesleri yanlış çıkarmaları doğal öğrenme sürecinin bir parçasıdır. Bazı sesler daha erken öğrenilirken bazıları daha geç ortaya çıkar. Pek çok çocuk ilkokul çağına kadar tüm sesleri üretebilir hale gelir. Eğer belli bir ses beklenen yaşta söylenemiyorsa çocuğunuzun genel bir deyişle telaffuz bozukluğu olabilir. Sesleri doğru çıkarmaktaki bu zorluk bir sesi başka bir sesle değiştirmek, hiç söylememek veya farklı söylemek şeklinde olabilir. Küçük çocuklar için resim yerine “yesim” demek veya çok heceli kelimelerin hece sayısını azaltmak normal kabul ettiğimiz bir durumken, aynı hataların yaş ilerledikçe devam etmesi sorun teşkil edecektir. Telaffuz bozukluğu olan pek çok yetişkinin bu sorunu yaşamasının sebebi çocukken tedavi edilmemiş olmasıdır.

Çocuklarda Konuşma Sesi Bozukluklarının Nedenleri

Bu ses hatalarının sebebi motor becerilere bağlı bir bozukluk, damak dudak yarıkları gibi yapısal bir farklılık, sendromik bir durum, otizm spekturumu gibi gelişimsel bir bozukluk, nörolojik bir durum, sık yaşanan kulak enfeksiyonları veya işitme kaybı olabilir. Bunların yanı sıra pek çok çocukta da bu telaffuz geriliğinin sebebi bilinemeyebilir. Ancak yapılan araştırmalar bir takım risk faktörlerini ortaya koymaktadır.

Risk Faktörleri

- Erkek çocuk olması

- Doğum öncesi/doğum esnasında yaşanan problemler

- Oral emme alışkanlıkları (aşırı derecede parmak/emzik emme)

- Kulak, burun, boğaz problemleri

- Ailede konuşma/lisan problemleri olması

- Evde konuşma gelişimi açısından yeterli desteği alamama

Çocuklarda Yaşlara Göre Ses Gelişimi

- 3 ay- agulamalar

- 5 ay- gülme, sesli oyun

- 6 ay- ba, ma, de gibi seslerle babıldamalar

- 1 yaş- daha uzun hece tekrarları

- 3 yaş- p, b, m, t, d gibi sesler kelime içinde söylenir

- 4 yaş- y, f, v, k, g gibi sesler yerleşir

- 4 yaşında s, z, ç, c, r, l gibi seslerde hala yanlışlıklar olabilir.

Lisan Pataloğu Burcu Ardalı Gürçay’ın “Eyvah Çocuğum Kekeliyor” yazısını da okumanızı tavsiye ederiz.

Ses Üretiminin Değerlendirilmesi

Çocuğunuzu sesleri çıkarması ve konuşmasının anlaşılabilirliği uzman bir konuşma terapisti tarafından değerlendirilir. Bu değerlendirme esnasında hem hangi seslerde sorun yaşandığı, bunların yaşa uygun hatalar olup olmadığı ve ne kadar uyarılabilir oldukları değerlendirilir, hem de oral mekanizma muayenesiyle ağız yapısında telaffuzu etkileyecek yapısal veya fonksiyonel bir problem olup olmadığına bakılır. Bu noktada terapistiniz gerekli gördüğü takdirde sizi bir kulak/burun /boğaz hekimine veya işitme değerlendirmesine yönlendirebilir.

Çocuklarda Konuşma Sesi Bozukluklarının Tedavisi

Yapılan detaylı değerlendirme sonrasında uzman bir konuşma terapisti ile çalışarak çocuğunuzun ses hatalarını düzeltmek mümkündür. Konuşma terapisi çocuğun doğru sesi çıkarıp çıkarmadığına dair farkındalığını arttırarak, sesleri üretmenin doğru yolunu öğreterek ve yeni öğrenilen bu becerinin farklı kelimelerde, daha uzun cümlelerde ve gündelik konuşmada doğru kullanılmasını sağlayarak telaffuzu düzeltmeyi ve konuşmanın anlaşılırlığını arttırmayı amaçlar. İlkokula başlama yaşının 66 aya kadar indiği bir zamanda ses hatalarının düzeltilmesinin de erken ele alınması okuma yazmayı sökerken önümüze çıkabilecek zorlukları da büyümeden çözmeye yardımcı olacaktır.