İçerikler
Aileler İçin İkinci Çocuk ve Kardeş Kıskançlığı
Kardeş ilişkisi çocukların duygusal ve sosyal gelişimlerini destekleyen oldukça kıymetli bir ilişki şeklidir. Genellikle anne babalar ilk çocuklarını büyüttükleri dönemde deneyim ve bilgilerinin eksik olması nedeni ile kaygılıdırlar. Aile büyüklerinin önerileri okuyarak edindikleri bilgiler ve diğer çocuk sahibi arkadaşlarının deneyimleri arasında çoğunlukla sıkışıp kalırlar. Bu sürekli kontrol ve iyi ebeveynlik yapma arzusu farkında olmadan bağımlı bir ilişki yaratabilir. Anne babanın çocuktan beklentilerinin de yükseldiğini gözlemlemekteyiz. İlerleyen dönemlerde çocuğa bir kardeş yapma arzusu oluşabilir ve anne – babalar ikinci bir çocuk planı yaparken değişen duygular hissedebilir. Birçok soruyu düşünürken kendilerini bulabilirler.
● Çocuklara bakmakla ilgili fiziksel ve ekonomik yükde ikinci bir çocuk planında önemli bir faktördür.
● Sadece büyük çocuğun kardeş istemisi ile hareket edilmemeli anne ve babanın da bu duruma hazır ve istekli olması gerekir.
● Kardeş ilişkisini her iki tarafın da büyümesi ve gelişmesi için bir fırsat olarak düşünmek gerekir. Günlük hayatta karşılaşabileceği bir çok sorunu ve bu durumların yarattığı duyguları çözümlemesini sağlayan deneyimleri olacaktır.
Doğumdan itibaren çocuğunuzun gelişimine göre günlük eğitim planı Uzmanların hazırladığı 2.500’den fazla eğitici oyun Uzmanlarla seminerler Uzmanlara danışmaKardeşler Arası Kıskançlık İlişkisinde Aile Yaklaşımları Nasıl Olmalıdır?
Ailede ilk çocuğun kardeşi kıskanması ile sıklıkla karşılaşılır, zaman zaman kardeşinde büyük çocuğu kıskandığı görülebilir. Ebeyvenlerin beklentisi ise kardeşini kabul etmesi ve kıskanmaması yönündedir. Kıskanmanın doğal bir duygu olduğu, bunun anne ve babanın tutumları ile şekilleneceğini unutmamak gerekir. Sürekli korunan küçük kardeş aralarındaki ilişkide rekabetin artmasına ve kardeşin hedefi haline gelmesine dönüşecektir. Adil olmak yerine birbirlerini anlamaya yönelik davranışlar sergilediğimizde çatışmalarının azaldığını gözlemleyebilirsiniz. Doğru ve yanlış davranışlarla ilgili karar verirken onların da fikirlerini almak ve çözümleri beraber karar vermek sorumluluk almalarına, daha az çatışmalarına yardımcı olacaktır.
Çocuklarına eşit davranmaya çalıştıklarını aslında bu durumun onların arasındaki rekabeti arttırdığını, birbirlerinin gördüğü ilgiyi sürekli takip ettiklerini gözlemlemekteyiz. Aslında yaşlarına göre ihtiyaçları ve bunlara ayrılacak süreler farklı olabilir. Birbirlerinin farklı yönlerini ve bunlara göstereceğiniz ilginin de değişebileceğini öğretmek çok daha iyi bir yöntem olacaktır. Onların farklı ve güçlü yönlerini vurgulamak bireyselleşmelerine de yardımcı olacaktır.
Çocukların kardeş kıskançlığı ile ilgili sergilediği davranışlar ve anne-baba tutumları nelerdir?
● Aileye yeni katılan kardeş sonrasında, aslında bebeğin sevilmediği onun daha çok sevildiğine yönelik söz ve davranış şekillerinin sergilendiğini görüyoruz.
● İlgi ve sevginin dengeli bir şekilde sergilenmemesi ilerleyen dönemlerde çocuğun, kardeşine gösterilen ilgi ve sevgiyi çok yakından takip etmesine ve taleplerde bulunmasına neden olacaktır.
● Kardeşler arasındaki yaş farkı ne kadar az ise aralarındaki rekabet o kadar güçlü olacaktır. Cinsiyetleri aynı olan kardeşlerin arasındaki rekabetin farklı cinsiyetteki kardeşlerden yine daha fazla olduğunu görmekteyiz.
● Kardeşler arasındaki kıskanma krizlerinin doğru yönetilememesi çocukların ebeveynlerine duydukları güvenin zedelenmesine neden olur. Kızgınlık ve öfke krizleri ile bu duygularnı ifade ettiklerini sıklıkla görmekteyiz.
● Ailelerin çocukların cinsiyetlerine ve cinsiyet özelliklerine göre beklentileri ve farklı davranış şekilleri sergilediği durumlarda daha az tercih edilen çocuğun değersizlik, öfke gibi duygular hissettikleri gözlemlenebilir.
● Büyük çocuktan kardeşinin bakımı ile ilgili destek istemek anne-babaların sıklıkla başvurduğu bir yöntemdir. Büyük çocuk için görev olarak tanımlanmadığı sürece küçük yardımları yapıyor olmak keyifli bir deneyim olacaktır.
● Anne babaların tüm çocukları ile birebir geçirdikleri, ev içinde ve dışında planlanmış aktivitelerinin olması onların kendilerini ifade edebilmeleri açısından olumlu bir paylaşım olacaktır. Bunun düzenli olarak yapılması gerekir.
● Çocukların olumsuz duygularını ifade etmek için fiziksel ve duygusal krizler yaratma eğilimleri vardır. Öfke krizleri, vurma gibi baş edilmesi çoğunlukla nedeninin anlaşılmasının da zor olduğu anlar yaşanabilir. Zarar verici davranışlar elbetteki kabul edilmez ama bu davranışlara benzer sertlikte cevap verildiğinde ilk fırsatta tekrar aynı davranışı sergileyeceğini unutmamalıyız. Her kriz sonrasında nedenleri ve çözümleri üzerinde konuşmak ve bir daha olmaması için ortak çözüm önerileri geliştirmek uygun davranış şekli olacaktır. Olumlu kadar olumsuz duygularında kabul edildiğini ve beraber çözüm arandığını görmeli.
● Fiziksel yakınmalar (karın ağrısı gibi) ya da sevildiğinin sözlü onayını istemek yine sık karşılaşılan durumlardır. İlgiyi üzerinde tutmak için birçok bahane üretebilirler, dinlemek ve anlamaya çalışmak onu rahatlatacaktır.
● Bazı çocukların kardeşleri ile ilgi hissettikleri kıskançlığı ifade edemedikleri, uyku – yemek gibi alışkanlıklarının bozulduğu gözlemlenebilir. Anne dışında sosyal teması red etmek gözlenebilir. Evde ikinci bir bebek varmış gibi davranabilir. İhtiyaçları için çoğunlukla yardım isteyebilir. Parmak emme, tırnak yeme bu dönemde görülebilir. Tuvalet eğitimini kazanmış olmasına rağmen bez bağlanmasını istemek, annenin onu emzirmesini talep etmekle de karşılaşılabilir. Hissettiği sıkıntıyı ve isteği ilgiyi bu şekilde göstermeye çalıştığı görülür. Tüm bu davranışların anne ve babanın olumlu tutumları ile çözüme ulaşacağı unutulmamalıdır.
* * * * * * * * * * * *
Uzmanlarımız ÇocukluDünya Yıllık Premium üyelerinden gelen soruları cevaplıyor. Hemen üye olun, sizin sorularınızı da cevaplayalım. Sadece eposta atmanız yeterli. Üye avantajlarını burada görebilirsiniz.
Kardeşine kötü davranan çocuğa nasıl yaklaşılmalı?
3.5 yaş erkek çocuk ve 7 aylık kız çocuğumuz var. İki çocuğu birbirine alıştırmakla ilgili bir sorumuz olacak.
Aşağıda bahsettiğimiz durumları nasıl çözebiliriz?
Normalde büyük olan hep okulda, küçük olan evde bakıcısı ile birlikte (bizim çalışabilmemiz için). Haftasonları da küçük olan uyuyabilsin diye büyük çocuğumuzu dışarı çıkarıp parka götürüyoruz veya etkinlik yapıyoruz. Bir araya geldiklerinde büyük çocuğumuz, küçüğü seviyor, fakat sonrasında ona vuruyor veya bir oyuncak fırlatıyor. Bu yüzden ayırmak zorunda kalıyoruz veya aralarına oturuyoruz ve ayrılamıyoruz.
1.durum: Bu şekilde ayrı durmaya alıştıkları için, yaz tatilinde başka şehirde, daha küçük bir evde hep birlikte çok zorlandık. Aynı evde küçüğü uyutmaya çalışırken, büyük çocuk evde hep bağırdı, çok hareket etti, uyutmadı.
2.durum: Karı koca olarak birbirimize iki çocuğu aynı anda bırakmakta zorlandığımız için tuvalete bile rahat gidemez olduk.
3.durum: Büyük çocuk aslında tek başına oynayabilecekken, küçük çocuk ortalıkta olduğu için tek başına oynamıyor. Ancak anne (ben) yokken baba (eşim) büyük çocuğa tek başına oynaması için biraz kızmak zorunda kalmış. Bunu ağlatmadan başarmanın metodu nedir?
Çok teşekkürler.
Eğitim Danışmanı – Pedagog Prof. Dr. Norma Razon: Merhabalar,
Zorlandığınızı anlamamak mümkün değil. İlettiğiniz gibi, büyük çocuğunuz birebir ilgi almaya alışık olduğundan, kardeşe ve onun ilgi almasına tahammül edemiyor, kardeş ortalıkta olduğunda, ona vurarak veya bir oyuncak fırlatarak veya onu uyandırarak, sizi kızdırıyor ve olumsuz ilgi almayı başarıyor.
Tek ebeveyn 2 çocuk evde olduğunuzda, zamanınızı çok iyi planlamanız gerekecek. "Şimdi kardeşin uyuyor, seninle anne-çocuk (baba-çocuk) oyun saatimiz, oynayabilmemiz için kardeşinin uyanmaması gerek, sessiz oynamamız gerek, uyanırsa da huzursuz etmemek gerek. Zaten bağırıp uyandırınca onunla ilgilenmem gerekiyor ve oyunumuz yarım kalıyor. Uyandığında ona vurduğunda canı acıyor, ağlıyor, yine oyunumuz yarım kalıyor.”
Bu açıklamayı bir kere yapın. Siz ikili oynarken bağırıp kardeşini uyandırdığında, kızmadan kısa ve net bir şekilde, "Bağırdın, kardeşin uyandı, oyunumuza devam edemeyeceğiz, sen kendi başına oynayacaksın, ben kardeşinle ilgileneceğim" deyin, ilgiyi kesin.
Kardeşine zarar verdiğinde, alçak soğuk bir ses tonuyla, "Kardeşine vurdun, canını acıttın, ağlıyor, yaptığın hiç hoşuma gitmedi, kardeşine bakmam lazım, seninle oynamayacağım" deyip mesafe koymak. "Biz oynarken kendimize, karşımızdakine, eşyaya zarar vermiyoruz" diye tekrarlamak, agresif davranışında, mesafe koymak iyi geliyor.
Bu arada kardeşle ilgili küçük sorumluluklar vermek yararlı oluyor. Örneğin; “Kardeşinin bezleri azalınca bana haber ver lütfen, ellerini yıkamayanı kardeşinin yanına sokma, kardeşinin yüzüne dokunulmasına izin verme, kardeşin uyurken gürültü yapılmasına izin verme...." gibi.
Uzun uzun nasihat etmek, sık sık uyarmak yerine, "Kardeşin uyurken uyandırmadın, gürültü yapılmasına izin vermedin, teşekkür ederim" diyerek onun olumlu davranışını fark etmek, kardeşine vurduğunda "Kardeşine vurdun, ağlıyor, canı yandı, vurmandan hiç hoşlanmadım, kızdım sana, oyunu bırakıyorum, yalnız oyna" diyerek hatalı davranışının sonucunu yaşatmak, faydalı olabiliyor.
Büyük çocuğun, kardeşinden ötürü ihmal edilmemesi ne kadar önemli ise, anne ve babasından birebir ilgi alması ne kadar gerekli ise, kardeşini kabullenmesi, anne baba ilgisini kardeşiyle paylaşması o kadar önemlidir, iki kardeşin olabildiğince eşit ilgi görmesi o kadar gereklidir.
Kolay gelsin
